Հնչյունափոխություն

1. Ներքեւում տրված բառերում գտիր հնչյունափոխությունը, վերականգնիր անհնչյունափոխ տարբերակը․ օրինակ՝ թռչուն-թիռ+իչ+ուն (ի-ը; ի-սղում)։
   Փխրուն — փուխր, ու փոխվել է ը-ի, ը սղվել է
   Եզրային — եզր, ը սկվել է
   Ծնրադիր — ծունր, ու փոխվել է ը-ի, ը սղվել է
   Լուսավոր — լույս, ույ փոխվել է ու
   Անրջանք — անուրջ, ու փոխվել է ը-ի
   Տամկանալ — տամուկ, ու սղվել է
   Կատվառյուծ — կատու, ու փոխվել է վ
   Լրագիր — լուր, ու փոխվել է ը-ի
   Ընչաքաղց — ինչ, ի փոխվել է ը
   Գրաբար — գիր, ի փոխվել է ը-ի
   Մտավոր — միտ, ի փոխվել է ը-ի
   Արևմտյան — մուտք, ու փոխվել է ը-ի
   Գիրուկ — գեր, ե փոխվել է ի
   Գիտակ — գետ, ե փոխվել է ի
   Իգական — էգ, է փոխվել է ի
   Կղզյակ — կղզի, ի փոխվել է յ
   Ուղեկալ — ուղի, իա փոխվել է ե
   Ծուլություն — ծույլ, ույ փոխվել է ու
   Ակնոցավոր — ակն, ը սղվել է
   Դեղնաթույր — դեղին, ի սղվել է
   Բարենպաստ — բարի, իա դարձել է ե
   Հեծելազոր — հեծյալ, յա փոխվել է ե
   Քրիստոնեական — քրիստոնյա, յա դարձել է ե
   Լուսապսակ — լույս, ույ փոխվել է ու
   Մեհենական — մեհենյա, յա դարձել է ե
   Ալեծուփ — ալի, ի փոխվել է ե
   Բուրավետ — բույր, ույ փոխվել է ու
   Ալրաղաց — ալյուր, յու փոխվել է ը
   Արնագույն — արյուն, յու սղվել է

1. Արտագրիր նախադասությունները՝ մեծատառերը թողնելով միայն անհրաճեշտ տեղերում։

1. Առավոտյան Գաբրիելը ելել էր Մուսա լեռան բարձունքը, որտեղից պարզ երևում էին Միջերկրական ծովը, Որոնտեսի դաշտավայրը և մինչև Անտիոք հասնող ալիքաձև լեռնապարը։
2. Շքեղագեղ մեծ ու փոքր Մասիսների հայացքի ներքո Արարատյան դաշտավայրում Հրազդան գետի ափերին, սքանչելիորեն հառնել է Հայաստանի քաղաքամայրը Երեվանը։
3. Կիմիտասը Շատախ-ում, Բասենում, Լոռիում և այլուր լսեց հայաբառ, բնաշխարհին երգը հերկվորի, կարոտավառ շրջեց Արարատ լեռն ստորոտում, Արագածի զմրուխտ լանջերին։
4. Արաքսի ձախ վտակ Ազատ գետի կիրչի պռնկին կանգնած Գառնու ամրոցը, որ ավելի շքեղ վրեշինվել էր Տրդատ Մեծի օրոք, Վարդանանց օրերում մասամբ ավերվեց ապիրատ Վասակի ձեռքով։
5. Հնամենի գառնու ամրոցը Այրարատ նահանգը Մազազ և Ոստան գավառները միմյանցից բաժաող Գեղամա լեռների մի ոստի վրա է, որն այժմ կոչվում է Գեղարդասարիր ծոցոում ծվարած վանքի անունով։
6. Վաղնջական ժամանակներում Աղվանքի թագավորանիստ քաղաքը բարեզարդ պարտավն էր՝ Տրտու գետի ափին, որտեղ ալեզարդ Վաչե թագավորի հոյաշեն ապարանքն էր, քաղաքն այժմ ավերակ է և կոչվում է Բարդա։
7. Ո՞վ էի ես Պետերբուրգի հանդիսատեսի համար․ մի հայ դերասան, որ եկել էր հեռու Կովկասից և Մակբեթ, Օթելլո ու Համլետ խաղալու էր ֆրանսերենով։
8. Վանա հովտի արևելյան կողմում եռագագաթ Վարագա սարն էր երևում, հարավում Առնոսն ու Կապուտկողը, երևմուտքում՝ Նեմրուքը, հարավ-արևմուտքում՝ բարձրագահ Սիփանը։
9. Հեռվում հազիվ նշմարվում էին Մոկաց սարերը, Ռշտունյաց ու Շատախի բարձրաբերձ լեռնաշխարհը, Արևելյան Տավրոսը՝ Մարաթուկ գագաթող։

3. Փակագծերը բացելով՝ արտագրիր բառերը՝ գրելով բաղադրիչները միասին, անջատ կամ գծիկով։

1. Ոչ ոք, մուգ կարմիր, ճյուղից ճյուղ, ալան-թալան, հարավ-արևմտյան
2. Ամեն ոք, այրուձի, աչքով-ունքով, ըստ այնմ, ամառ-ձմեռ
3. Ցմահ, հինգ վեցերորդ, խոսքի մաս, ցուցահանդես-վաճառք, խուլուհամր
4. Ճակատ ճակատի, ծանր-ծանր, ցտեսություն, հեռու-մոտիկ, միտք անել
5. Ի զեն, ոտքից գլուխ, գողեգող, հաց-մաց, իննսունամյա
6. Աղմուկ-աղաղակ, հօդս ցնդել, խելք խելքի տալ, հյուսիս-արևմտյան, հաշվեգետ
7. Կամաց-կամաց, քառասունհինգամյա, փայտփորիկ, ոտքի ելնել, ուտող-խմող
8. Քաղցր-մեղցր, շուրջպար, առայժմ, դռնե-դուռ, սարից սար
9. Տուն թանգարան, բաց կանաչ, կաս կարմիր, միջօրե, արագընթաց
10. Քսան-երեսուն, Սայաթ Նովա, գլուխ գլխի, քարեքար, ի սրտե
11. Ֆրանս-պրուսական, գիտխորհուրդ, ձեռքից ձեռք, երեք հազար, հողմաղաց
12. Ինչ-ինչ բերնեբերան, բաց դեղին, հինգ-վեց, տանուտեր
13. Ափեափ, քահ-քահ ծիծաղել, ուրախ-զվարթ, ի հեճուկս, գլուխկոտրուկ
14. Ուր որ է, մանր-մունր, գիշանգղ, մինչև իսկ, առատ-առատ
15. Աշխարհից աշխարհ, ակաս-պակաս, ոտքից գլուխ, երկրե-երկիր, հինգ հարյուրամյա
16. Սեփ սև, երկրից երկիր, աղգօգուտ, աշխարհե-աշխար, աղի-լեղի
17. Նարդոս, ըստ իս, փոխ գնդապետ, երեսունութ, ձեռքից ձեռ
18. Քուլա-քուլա, հյուրընկալություն, թեթև քաշային, ծայրից-ծայր
19. Օրնիբուն, տեղի-անտեղի, օրոր-շորոր, առնվազն, մեն-միայն
20. Կարել-կարկատել, քաջ առողջություն, Ի նշան, ավել-պակաս, մուսալեռցի
21. Հազիվ թե, վաթսունամյակ, անցած-գնացած, ազատ-արձակ, հարյուր մեկ
22. Ձյուն-ձմեռ, վառ կարմիր, բերանբաց, վեց հարյուր, արծաթ-երանգ
23. Կիլովատտ/ժամ, միտք անել, կինոաստղ, գիշերուցերեկ, գլուխ-գլխի
24. Կենաց-մահու, դեմ տալ, գանգոսկր, ըստ այսմ, բեռով-բարձով
25. Հարավամերիկյան, հուր-հրեղեն, ամեն մեկը, դուրս գցել, թոռնորդի
26. Ծովից ծով, դուրս հանել, վառ կարմիր, հետպատերազմյան, առնտուր
27. Ունկնդիր, քարից-քար, ըստ կաչելվույն, այսօր-վաղը, բացօթյա
28. Կռել-կոփել, հյուսիսկովկասյան, հավուր պատշաճի, բարձրիթող, դափ-դատարկ
29. Լույս ընծայել, առմիշտ, մերօրյա, բաժան-բաժան, դուռ-լուսամուտ
30. Առնվազն, ծվեն-ծվեն, ափեափ, ափհանում, բերանբաց
31. Խառնիխուռն, գիտահանրամատչելի, տասը-քսան, երանի թե, երկու երրորդ
32. Աշխարհեաշխարհ, քաղաքից քաղաք, հայ-վրացական, երանգ-երանգ, ի շահ

Հայոց Լեզու 05.10.2021

1. Լրացրու տառերը և կետադրիր։

Երկինքը տեղ-տեղ ծածկված էր թուխպերով։ Սառը քամին անգթորեն ծեծում էր քսանիննամյա երիտասարդի կուրծքն ու արևախանձ դեմքը։ Նա, պատշգամբի բազրիքին կռթնած, նայում էր գյուղի կողմը։ Լուռ ու մութ էր գյուղը չկար ոչ մի ճրագ, ոչ մի ձայն։ Միայն ներքևի զառիվայրից թույլ կաղկանձ էր լսվում․ կարծես մրսում էր մի լքված, մոռացված շուն։ Մեկ էլ հեռվից կարելի էր ունկնդրել գետի խուլ վշշոցը։

Ջրաղացի առաջ մի փոքրիկ կրակ պեծին էր տալիս։
—Երանի դրանց,- մտածեց երիտասարդը, մինչև լույս զրույց կանեն։

Սարի հետևից լուսինը պռունկը հանեց։ Երիտասարդն իջավ սանդուղքով։ Շունը մոտեցավ նրան, փաթաթվեց նրա ոտքերին՝ մեղմորեն քսվելով անդրավարտիքի փողքերին։

—Չամբար, Չամբար,- փաղաքշական ձայնով ասաց նա։

Շունը վազեց դարպասի կողմը, մի քանի անգամ հաչեց, ապա էլի հետ վազեց։

2. Մեծատառերը թող այնտեղ, որտեղ դրանք հարկավոր են․

Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Արշարունիք գավառում՝ այնտեղ, ուր մայր Արաքսը և Ախուրյանը խառնվում են իրար և կազմում մի հարթ թերակղզի, մեծազդեցիկ նախարարներից մեկի ապարանքն էր։

3. Արտագրիր՝ մեծատառ թողնելով միայն անհրաժեշտ տեղերում։

Անցնելով հոյակերտ Զվարթնոցը՝ քաղաքամայր Վաղարշապատից Դվին տանող ճանապարհով, որ շինել էր Խոսրով թագավորը, և բարեկարգել էր Արշակ երկրորդը, գնում էին երկու հայ գուսան։

Հեռվում՝ հորիզոնի վրա, բազմել էին լոռվա սիգապանծ լեռնագագթները՝ Լալվարը, Չաթինը, Սեվխաչը, Լեջանը։

Տասնինը տարեկանում Եղիշե Չարենցն գրել է <<Աթիլլա>>, <<Լուսափմոփի պես աղջիկ>>, <<Ում եմ երգում>>, <<Հարդագողի ճամփորդները>> գլուխգործոցները։

Քսաներեքամյա Չարենցի գրչով են ստեղծվել <<Երգ ժողովրդի մասին>> պոեմը, <<Էմալե պրոֆիլը ձեր>> և <<փողոցային պչրուհուն>> շարքերը, <<Ողջակիզվող կրակ>> գիրքը և բազմաթիվ ընտիր բանաստեղծություններ։

Չարենցի <<Դանթեական առասպելի>> մասին <<Մշակ>> թերթում իր խոսքն է ասել Գարեգին Լևոնյանը, իսկ <<Սոման>> գրախոսել է Հարություն Սուրխաթյանը։

Տեքստաբանություն

Առաջադրանք

Տրված նախադասություններն այնպես դասավորիր, որ տեքստեր ստանաս։

I

1. Կառուցման համար օգտագործվել է երկու միլիոն երեք հարյուր հազար քար, որոնցից յուրաքանչյուրի միջին քաշը երկուսուկես տոննա է։
2. Դահլիճում բազմազան ոսկեձույլ գանձերի հետ գտան նաև մի քանի առագաստանավեր, որոնցովհանդերձյալ կյանքում փարավոնը իբր թե պետք է նավարկեր նեղոսով։
3. Հին եգիպտացիներն այն կառուցել են մեզանից մոտ հիսուն դար առաջ։
4. Քեոփսի բուրգը՝ աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը, գտնվու է Կահիրե քաղաքից ոչ հեռու՝ Գիզայում։
5. Այս ամենամեծ բուրգի պեղումներից մեկի ժամանակ՝ հազար ինը հարյուր հիսունչորս թվականին, հայտնաբերվեց մի փակված դահլիճ։

Քեոփսի բուրգը՝ աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը, գտնվու է Կահիրե քաղաքից ոչ հեռու՝ Գիզայում։ Հին եգիպտացիներն այն կառուցել են մեզանից մոտ հիսուն դար առաջ։ Կառուցման համար օգտագործվել է երկու միլիոն երեք հարյուր հազար քար, որոնցից յուրաքանչյուրի միջին քաշը երկուսուկես տոննա է։ Այս ամենամեծ բուրգի պեղումներից մեկի ժամանակ՝ հազար ինը հարյուր հիսունչորս թվականին, հայտնաբերվեց մի փակված դահլիճ։ Դահլիճում բազմազան ոսկեձույլ գանձերի հետ գտան նաև մի քանի առագաստանավեր, որոնցով հանդերձյալ կյանքում փարավոնը իբր թե պետք է նավարկեր նեղոսով։

II

1. Նա ուսումնասիրում էր Զամբեզի գետը և հայտնաբերեց մի հոյակապ ջրվեժ, որը կոչվեց Վիկտորիա՝ ի պատիվ Անգլիայի թագուհու։
2. Պպատահական չէ, որ բնիկների՝ այս ջրվեժին տված անունը՝ Մոզի-ռատունիա, նշանակկում է շառաչող ծուխ։
3. Զամբիայի հարավային սահմանին մոտ՝ Զամբեզի գետի վրա գտնվում է բնության հիասքանչ կերտվածքներից մեկը՝ Վիկտորիա ջրվեժը, որը հայտնաբերել է աշխարհահռչակ ճանապարպորդ Դավիթ Լիվինգստոնը։
4. Դշխոյական անվանում ստացած այս ջրվեժը Աֆրիկայի բնության հրաշքներից է, որն առաջին հերթին ապշեցնում է իր չափերով։
5. Ջրային այդ մեծ հոսքի աղմուկը լսվում է շատ հեռվից և ծխի նման թրթռալով՝ բարձրանում է ջրափոշին։
6. Հորդահոս գետը գահավիժում է հարյուր քսան մետր բարձունքից, և գոյանում է մի ջվրեժ, որի լայնությունը հազար ութ հարյուր մետր է, իսկ ջրի ծախսը մեկ վայրկյան ումհավասար է հազար չորս հարյուր խորանարդ մետրի։

Զամբիայի հարավային սահմանին մոտ՝ Զամբեզի գետի վրա գտնվում է բնության հիասքանչ կերտվածքներից մեկը՝ Վիկտորիա ջրվեժը, որը հայտնաբերել է աշխարհահռչակ ճանապարպորդ Դավիթ Լիվինգստոնը։ Նա ուսումնասիրում էր Զամբեզի գետը և հայտնաբերեց մի հոյակապ ջրվեժ, որը կոչվեց Վիկտորիա՝ ի պատիվ Անգլիայի թագուհու։ Դշխոյական անվանում ստացած այս ջրվեժը Աֆրիկայի բնության հրաշքներից է, որն առաջին հերթին ապշեցնում է իր չափերով։ Ջրային այդ մեծ հոսքի աղմուկը լսվում է շատ հեռվից և ծխի նման թրթռալով՝ բարձրանում է ջրափոշին։Հորդահոս գետը գահավիժում է հարյուր քսան մետր բարձունքից, և գոյանում է մի ջվրեժ, որի լայնությունը հազար ութ հարյուր մետր է, իսկ ջրի ծախսը մեկ վայրկյան ումհավասար է հազար չորս հարյուր խորանարդ մետրի։ Պպատահական չէ, որ բնիկների՝ այս ջրվեժին տված անունը՝ Մոզի-ռատունիա, նշանակում է շառաչող ծուխ։

«Ես հավատում եմ…»

Իմ կարծիքով հավատալ ինչ-որ բանի շատ դժվար է:Բայց կան շատ միամիտ մարդիկ ովքեր ամեն ինչին հավատում են:Իմ կարծիքով վստահություն ձեռք բերելը ամենադժվար բաներից է, որովհետև շատ դժվար է 100%-ով ինչ-որ մեկին վստահել:Ես ինքս ոչ մեկին 100%-ով չեմ հավատում, որովհետև չգիտես ինչ կա դիմացինիդ մտքում:Ու չգիտես արդյոք նա կվազի շահի ետևից թե կմնա քեզ հետ:Բայց դե առանց ինչ-որ բանի հավատալու էլ չի լինում:Հավատը ամեն մեկիս մեջ էլ կա ուղղակի մեկի մեջ շատ մեկի մեջ քիչ:

Հայոց Լեզու 05.10.2021

1. Լրացրու տառերը և կետադրիր։

Երկինքը տեղ-տեղ ծածկված էր թուխպերով։ Սառը քամին անգթորեն ծեծում էր քսանիննամյա երիտասարդի կուրծքն ու արևախանձ դեմքը։ Նա, պատշգամբի բազրիքին կռթնած, նայում էր գյուղի կողմը։ Լուռ ու մութ էր գյուղը չկար ոչ մի ճրագ, ոչ մի ձայն։ Միայն ներքևի զառիվայրից թույլ կաղկանձ էր լսվում․ կարծես մրսում էր մի լքված, մոռացված շուն։ Մեկ էլ հեռվից կարելի էր ունկնդրել գետի խուլ վշշոցը։

Ջրաղացի առաջ մի փոքրիկ կրակ պեծին էր տալիս։
—Երանի դրանց,- մտածեց երիտասարդը, մինչև լույս զրույց կանեն։

Սարի հետևից լուսինը պռունկը հանեց։ Երիտասարդն իջավ սանդուղքով։ Շունը մոտեցավ նրան, փաթաթվեց նրա ոտքերին՝ մեղմորեն քսվելով անդրավարտիքի փողքերին։

—Չամբար, Չամբար,- փաղաքշական ձայնով ասաց նա։

Շունը վազեց դարպասի կողմը, մի քանի անգամ հաչեց, ապա էլի հետ վազեց։

2. Մեծատառերը թող այնտեղ, որտեղ դրանք հարկավոր են․

Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Արշարունիք գավառում՝ այնտեղ, ուր մայր Արաքսը և Ախուրյանը խառնվում են իրար և կազմում մի հարթ թերակղզի, մեծազդեցիկ նախարարներից մեկի ապարանքն էր։

3. Արտագրիր՝ մեծատառ թողնելով միայն անհրաժեշտ տեղերում։

Անցնելով հոյակերտ Զվարթնոցը՝ քաղաքամայր Վաղարշապատից Դվին տանող ճանապարհով, որ շինել էր Խոսրով թագավորը, և բարեկարգել էր Արշակ երկրորդը, գնում էին երկու հայ գուսան։

Հեռվում՝ հորիզոնի վրա, բազմել էին լոռվա սիգապանծ լեռնագագթները՝ Լալվարը, Չաթինը, Սեվխաչը, Լեջանը։

Տասնինը տարեկանում Եղիշե Չարենցն գրել է <<Աթիլլա>>, <<Լուսափմոփի պես աղջիկ>>, <<Ում եմ երգում>>, <<Հարդագողի ճամփորդները>> գլուխգործոցները։

Քսաներեքամյա Չարենցի գրչով են ստեղծվել <<Երգ ժողովրդի մասին>> պոեմը, <<Էմալե պրոֆիլը ձեր>> և <<փողոցային պչրուհուն>> շարքերը, <<Ողջակիզվող կրակ>> գիրքը և բազմաթիվ ընտիր բանաստեղծություններ։

Չարենցի <<Դանթեական առասպելի>> մասին <<Մշակ>> թերթում իր խոսքն է ասել Գարեգին Լևոնյանը, իսկ <<Սոման>> գրախոսել է Հարություն Սուրխաթյանը։